สมเด็จพระราชาธิบดินทร์มิลินทราชพระบาทท้าวเธอตรัสถามปัญหาข้อต่อไปอีกว่า
ข้าแต่พระนาคเสน พระผู้เป็นเจ้ากล่าวไว้สิ่งที่ควรทำทั้งสิ้น สมเด็จพระมหามุนินทร์ ทรงทำสำเร็จแล้วที่ภายใต้ไม้ศรีมหาโพธิ ไม่มีสิ่งที่ควรทำให้ยิ่งขึ้นไปอีก ไม่มีการสะสมสิ่งที่ทำแล้ว ดังนี้ แต่มีปรากฏอยู่ว่า พระตถาคตเจ้าได้ทรงประทับอยู่ในสงัดถึง ๓ เดือน
ถ้าพระคถาคตเจ้าได้ทำสิ่งที่ควรทำหมดแล้ว คำที่ว่า พระตถาคตเจ้าทรงเช้าอยู่ในที่สงัดถึง ๓ เดือนนั้นก็ผิดไป
ถ้าถือการที่พระตถาคตเจ้าอยู่ในที่สงัดตลอด ๓ เดือนนั้นถูก คำที่ว่า พระตถาคตเจ้าได้ทำสิ่งที่ควรกำหนดแล้วนั้นก็ผิดไป
ข้าแต่พระนาคเสน การอยู่ในที่สงัด คือการเข้าฌานสมาบัติ ย่อมไม่มีแก่ผู้ที่ได้ทำสิ่งที่ควรทำเสร็จแล้ว
เหมือนกับความจำเป็นที่ต้องทำ ด้วยยา ย่อมไม่มีแก่ผู้ไม่มีโรค ความจำเป็นด้วยโภชนาหาร ย่อมไม่มีแก่ผู้ไม่หิวฉะนั้น ปัญหาข้อนี้เป็นอุภโตโกฏิ มีถึงพระผู้เป็นเจ้าแล้วขอโปราดแก้ไขด้วยเถิด”
พระนาคเสนเถระวิสัชราว่า
“ขอ ถวายพระพร สมเด็จพระชินวรได้ทำสิ่งที่ควรทำเสร็จแล้ว ที่ภายใต้โพธิพฤกษ์ ไม่มีสิ่งที่ควรทำอีก ไม่มีการสะสมสิ่งที่ควรทำไว้แล้วนั้นก็เป็นจริง
คำ ที่ว่า พระตถาคตเจ้าได้ทรงเข้าฌานสมาบัติอยู่ตลอด ๓ เดือนนั้นก็จริง คือเมื่อพระตถาคตเจ้าทั้งหลายทรงเข้าฌาน อันมีคุณมาก มีคุณเป็นเอนก แล้วจึงสำเร็จพระสัพพัญญุตญาณ เมื่อทรงระลึกถึงคุณที่ฌานเหล่านั้น ได้กระทำไว้แล้ว จึงทรงเข้าฌานอีก
เหมือนกับผู้ได้รับพรจากพระพราชา คือได้ลาภยศจากพระราชาแล้ว เมื่อระลึกถึงคุณของพระราชา ก็ไปเฝ้าพระราชาอยู่เนือง ๆ
หรือ เหมือนกับบุรุษผู้เจ็บไข้ ได้หายเจ็บไข้ เพราะหมอคนใด เมื่อระลึกถึงคุณหมอคนนั้น ก็ไปหาหมอเนือง ๆ ไปเพิ่มทรัพย์ให้หมอคนนั้นอีกเนือง ๆ ฉะนั้น”
การเข้าฌานมีคุณ ๒๘
“ขอถวายพระพร การเข้าฌานมีคุณ ๒๘ เมื่อสมเด็จพระบรมโลกเชษฐ์ทรงระลึกถึงคุณ ๒๘ นั้น ก็ทรงเข้าฌาน
คุณแห่งการเข้าฌาน ๒๘ นั้น คือ
๑. รักษาตัว
๒. ทำให้อายุเจริญ
๓. ทำให้เกิดกำลัง
๔. ปิดเสียซึ่งโทษ
๕. กำจัดเสียซึ่งสิ่งที่ไม่มียศ
๖. ทำให้เกิดยศ
๗. กำจัดเสียซึ่งความไม่ยินดีในธรรม
๘. ทำให้เกิดความยินดีในธรรม
๙. กำจัดเสียซึ่งภัย
๑๐. กระทำให้เกิดความกล้าหาญ
๑๑. กำจัดเสียซึ่งความเกียจคร้าน
๑๒. ทำให้ความเพียร
๑๓. กำจัดซึ่งราคะ
๑๔. ระงับซึ่งโทสะ
๑๕. กำจัดเสียซึ่งโมหะ
๑๖. กำจัดเสยซึ่งมานะ
๑๗. ทิ้งเสียซึ่งวิตก
๑๘. ทำจิตให้มีอารมณ์เป็นหนึ่ง
๑๙. ทำให้จิตรักในที่สงัด
๒๐. ทำให้ร่าเริง
๒๑. ทำให้เกิดปีติ
๒๒. ทำให้เป็นที่เคารพ
๒๓. ทำให้เกิดลาภ
๒๔. ทำให้เป็นที่รักแก่ผู้อื่น
๒๕. รักษาไว้ซึ่งความอดทน
๒๖. กำจัดเสียซึ่งอาสวะแห่งสังขารทั้งหลาย
๒๗. เพิกถอนเสียซึ่งการเกิดในภพต่อไป
๒๘. ให้ถึงซึ่งสามัญผลทั้งปวง
ดู ก่อนมหาราชะ การเข้าฌานย่อมมีคุณ ๒๘ ประการดังที่ว่านี้ สมเด็จพระชินห์ทั้งหลายจึงเข้าทรงฌาน อีกประการหนึ่ง เมื่อสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทั้งหลายทรงต้องการเสวยสุขอันสงบ ก็ทรงเข้าฌาน
อนึ่ง สมเด็จพระผู้มีพระภาคเจ้าทั้งหลาย ย่อมทรงเข้าฌานโดยเหตุ ๔ คือ เพื่อความอยู่เป็นสุข ๑ เพื่อความไม่มีโทษมีแต่มากด้วยคุณ ๑ เพื่อความเจริญแห่งพระอริยะอย่างไม่เหลือ ๑ เป็นของที่พระพุทธเจ้าทั้งปวงสรรเสริญว่าประเสริฐ ๑
สมเด็จ พระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้าทั้งหลาย ย่อมทรงเข้าฌานด้วยเหตุเหล่านี้ไม่ใช่ทรงเข้าฌานด้วยเหตุที่ยังมีสิ่งที่ควร ทำอยู่หรือด้วยเหตุเพื่อจะสะสมสิ่งที่ควรทำแล้วทรงเข้าด้วยทรงเล็งเห็น คุณวิเศษโดยแท้ขอถวายพระพร”
พระผู้เป็นเจ้าโปรดนี้โยมไม่มีข้อสงสียโยมจะรับไว้ซึ่งถ้อยคำของพระผู้เป็นเจ้า ด้วยประการดังนี้”
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น